“Ο Αμερικάνος” Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη

Abstract

Η εταιρεία θεάτρου «Ηθικόν Ακμαιότατον», τιμώντας την επέτειο 100 ετών από το θάνατο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, τη φετινή χρονιά ανεβάζει εκ νέου το έργο «Ο Αμερικάνος». Μετά την επιτυχημένη παρουσίασή του ανά την Ελλάδα και στην Αθήνα, στο Ίδρυμα ''Μιχάλης Κακογιάννης'', ο ''Αμερικάνος'' ζωντανεύει ξανά στα καλοκαιρινά φεστιβάλ της Αττικής, με πρώτο του σταθμό το φεστιβάλ Βύρωνα, Δάφνης και Υμηττού στις 24 Ιουλίου.

Το έργο: Πρόκειται για μια ιδιαίτερη θεατρική διασκευή του ομώνυμου κλασικού διηγήματος του Σκιαθίτη συγγραφέα για έναν ηθοποιό και έναν μουσικό, που υπενθυμίζει τις διαστάσεις που μπορεί να πάρει η ανθρώπινη μοναξιά και η «αθεράπευτη» καχυποψία απέναντι σε οτιδήποτε άγνωστο ή φαινομενικά «ξένο». Ο ήρωας είναι «ξένος μέσα στον κόσμο του». Φυσικά, δεν είναι ούτε ξένος ούτε Αμερικάνος. Ο «Αμερικάνος» είναι ένας Έλληνας μετανάστης, που ύστερα από 25 χρόνια επιστρέφει στο νησί του και δεν τον αναγνωρίζει κανένας. Περιπλανάται μόνος στην αποβάθρα του λιμανιού και τριγυρνά στα σοκάκια της μικρής συνοικίας και στα χαλάσματα του πατρικού σπιτιού του. Το μόνο που τον κάνει να συνεχίζει να ελπίζει είναι ο έρωτας: η ελπίδα ότι η αγαπημένη του ίσως είναι ακόμα εκεί και τον περιμένει. Ακριβώς όπως ο Οδυσσέας, που γύρισε για να ξαναβρεί τη χαμένη του Ιθάκη στα μάτια της πιστής του Πηνελόπης. Ο «Αμερικάνος» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη λοιπόν είναι μια ιστορία αγάπης και ξενιτιάς: θα μπορούσε να είναι η ιστορία κάθε μετανάστη. Ίδια κι απαράλλαχτη με αμέτρητα προσωπικά και οικογενειακά δράματα, που γνώρισε η Ελλάδα εκείνης της εποχής – αλλά και κάθε εποχής. Αμέτρητοι ήταν οι νέοι που μπροστά στην αμείλικτη φτώχεια και την επιτακτική ανάγκη εγκατέλειψαν σπίτι, γονείς, αγαπημένες, αποφασίζοντας τη βουτιά στο άγνωστο: Ευρώπη, Αμερική, Αυστραλία – το όνομα που έπαιρνε ανάλογα με την περίσταση ο τελικός προορισμός, η ονειρεμένη «γη της Επαγγελίας». Ο «Αμερικάνος» του Παπαδιαμάντη λοιπόν δεν είναι παρά ο Έλληνας μετανάστης, απανταχού της γης: κανένα άλλο έργο του κορυφαίου Σκιαθίτη «αγίου των γραμμάτων» δεν τον αφορά και δεν τον εκφράζει περισσότερο.

Η παράσταση: Στην παράσταση ο Θανάσης Σαράντος ως αφηγητής, ερμηνεύει μια περσόνα του Παπαδιαμάντη, κρυφοκοιτάζει τη δράση και "μετατοπίζεται" σε όλα τα πρόσωπα που αφηγείται, με τη συνδρομή της μουσικής και των ήχων από τον συνθέτη Λάμπρο Πηγούνη. Στη σκηνή οι θεατές παρακολουθούν τη συνομιλία της απαστράπτουσας γλώσσας του Παπαδιαμάντη με ζωντανή μουσική. Το σύμπαν των ατμοσφαιρικών ήχων που παράγονται από μια αλλιώτικη χρήση του πιάνου συνάδει με όλη την ποικιλία, την δύναμη και τον πλούτο της συγκλονιστικής γλώσσας του κλασικού διηγήματος.

Περίληψη: Ποιος είναι αυτός ο άγνωστος, ο ωραίος και καλοφορεμένος άντρας που περιπλανάται παραμονή Χριστουγέννων στην αποβάθρα του λιμανιού; Μοιάζει με ξένο, φαίνεται Αμερικάνος. Γιατί τριγυρνά νυχτιάτικα στα σοκάκια της μικρής συνοικίας μας; Τι δουλειά έχει ανάμεσα στα χαλάσματα του σπιτιού του Στάθη του Μοθωνιού; Γιατί στέκεται και περιμένει στη μέση του δρόμου και γιατί κοιτάζει «επιμόνως» και «επί μακρόν» το μισόκλειστο παράθυρο της Μιχάλαινας; Και πάνω από όλα, γιατί «έχει ξουραφισμένο το μουστάκι και τα γένια»;