"Ο Φιλάργυρος" Μολιέρου

Abstract

Σ' όλους τους καιρούς οι κωμωδιογράφοι είχαν το προνόμιο να λέγουν την αλήθεια στους ισχυρούς: τόσο στους τυράννους όσο και στο δήμο. Η αλήθεια είναι το αλάτι που δεν αφήνει τον κόσμο να σαπίσει, ακόμα κι αν έχεις να το μαζέψεις στα χείλη ενός γελωτοποιού. Το Μολιέρο τον είπαν στον καιρό του "dieu dew ris", θεό του γέλιου. Οι άφρονες γελούσαν να τον ακούν, αλλά πρέπει να βρέθηκαν πολλοί που πρόσεξαν τις αλήθειες του. Απόδειξη ο κατατρεγμός του. Ο Μολιέρος αξιώθηκε την άχαρη μοίρα να ζήσει σε μια εποχή που η ιθύνουσα τάξη της χώρας του είχε πάρει να ξαστοχάει τον κανόνα ζωής που δικαιολογούσε το πρωτείο της. Η αποστολή του ως συγγραφέα ήταν να καταγγείλει τον ξεπεσμό της. Η αποσύνθεση μιας κοινωνικής τάξης παρουσιάζει ως συμπτώματα την αναρχία, τη σκλήρωση σε κούφιες συνήθειες, την παραίτηση από την αλληλεγγύη με την εθνική κοινότητα. Η υποκρισία είναι ύστατη παραχώρηση στον ηθικό νόμο. Αλλά, στο τέλος, ακόμα και η υποκρισία εγκαταλείπεται. Ο ένοχος γίνεται κυνικός. Το θλιβερό προνόμιο του αιώνα μας είναι να εννοεί "κατ' αναλογίαν" το κατηγορητήριο του Μολιέρου. Μια νέα ιθύνουσα τάξη παρουσιάζει τα συμπτώματα του ξεπεσμού των Γάλλων ευγενών που διασύρει ο "θεός του γέλιου". Το ζήτημα είναι σήμερα ποιός Θεός θα φανερωθεί, εξόν αν είναι η συνείδηση του μοναδικού ανθρώπου, ύστατο καταφύγιο του ηθικού νόμου. ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΠΡΕΒΕΛΑΚΗΣ