"Άλκηστις" Ευριπίδη

Abstract

Μέσα από τα έργα αυτά και πέρα από τις ανεξακρίβωτες πληροφορίες και τα μυθεύματα για τη ζωή του, ο Ευριπίδης, που κατατάχθηκε στη χορεία των τριών μεγάλων τραγικών ποιητών της αρχαίας Ελλάδας, εύκολα μπορεί να φανεί ότι άνοιξε καινούργιους δρόμους όχι μόνο στο θέατρο - θεωρείται ο πατέρας του συγχρόνου δράματος - αλλά και γενικότερα στην ανθρώπινη σκέψη. Η υπόθεση του δράματος, μιας κατ' όνομα τραγωδίας, χωρίς Ύβρη, Ατη και Δίκη και με ... happy end, αντλείται από το θεσσαλικό μυθολογικό κύκλο. Ο Άδμητος, βασιλιάς των θεσσαλικών Φερών, έχει τιμωρηθεί με θάνατο γιατί ασέβησε προς την Άρτεμη. Ο Απόλλωνας όμως, που τον προστατεύει, όρισε ότι ο Άδμητος μπορεί να γλυτώσει, αν κάποιος άλλος δεχθεί να πάρει τη θέση του. Μόνον η Άλκηστις, η γυναίκα του, προσφέρεται. Και ο Χάρος την παίρνει. Όμως ο Ηρακλής, που τυχαία φιλοξενείται την ίδια μέρα στο παλάτι των Φερών, μαθαίνει την αλήθεια, επεμβαίνει, κυνηγάει το Χάρο, αρπάζει την Άλκηστι και την παραδίδει στο σύζυγό της - ανταμοιβή για τη φιλοξενία που του πρόσφερε και για την ευσέβειά του. Η "Άλκηστις" θεωρείται - και μάλλον είναι - το παλαιότερο από τα σωζόμενα έργα του Ευριπίδη. Διδάχθηκε στα Διονύσια του 438 π.Χ. και συμπλήρωνε, ως τέταρτο έργο, την τριλογία "Κρήσσαι" - "Αλκμέων ο δια Ψωφίδος" - "Τήλεφος", έχοντας νεωτεριστικά πάρει τη θέση του σατυρικού δράματος, θέση δεδομένη κατά τα ειωθότα των δραματικών αγώνων. Τα "πρωτεία" εκείνη τη χρονιά πήρε ο Σοφοκλής, ενώ η τετραλογία του Ευριπίδη περιορίστηκε στη δεύτερη θέση. Στη σύγχρονη Ελλάδα, σύμφωνα με τις πληροφορίες που έχουμε, η "Άλκηστις" πρωτοπαρουσιάστηκε με την αυγή του αιώνα, το 1901. Την ανέβασε, με τη "Νέα Σκηνή" του, ο Κωνσταντίνος Χρηστομάνος, σε μετάφρασή του - μετάφραση που χρησιμοποιεί, ενενήντα τέσσερα χρόνια μετά, το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Βόλου, στη δική του παράσταση. Άλκηστις ήταν η Ειμαρμένη Ξανθάκη, Άδμητος ο Νικόλαος Παπαγεωργίου και Ηρακλής, ο Πέτρος Λέων. Το 1934 η "Άλκηστις" ήταν το εναρκτήριο έργο της "Λαϊκής Σκηνής" και η πρώτη επαγγελματική παράσταση που σκηνοθέτησε ο Κάρολος Κουν με τη Φρόσω Κοκόλα, τον ίδιο και τον Παντελή Ζερβό στους κύριους ρόλους. Το Εθνικό Θέατρο πρωτοανέβασε την ιλαροτραγωδία του Ευριπίδη στην Επίδαυρο, το 1963, σε σκηνοθεσία Τάκη Μουζενίδη. Στην παράσταση, που επαναλήφθηκε το 1964, το 1965 και το 1968, την Άλκηστι ερμήνευσαν η Άννα Συνοδινού και η Ελένη Χατζηαργύρη, τον Άδμητο ο Θάνος Κωτσόπουλος και ο Στέλιος Βόκοβιτς και τον Ηρακλή ο Θεόδωρος Μορίδης. Το δεύτερο ανέβασμα του έργου από το Εθνικό πραγματοποιήθηκε στην Επίδαυρο, το δύσκολο καλοκαίρι του '74, με σκηνοθέτη το Σπύρο Ευαγγελάτο και πρωταγωνιστές τους Μιράντα Ζαφειροπούλου, Νικήτα Τσακίρογλου και Γιάννη Αργύρη. Στην ίδια παράσταση, και ο "Κύκλωψ". Από τις υπόλοιπες παραστάσεις, ας μνημονευθεί αυτή του Γιάννη Χουβαρδά, το 1984, με το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, που είναι και η πιο πρόσφατη. Μία παράσταση κατά πολλούς εξαιρετικά ενδιαφέρουσα, αλλά με νεωτερισμούς, που ξεσήκωσαν τις αποδοκιμασίες μέρους του κοινού στην Επίδαυρο και τη μήνι μερίδας της κριτικής. Άλκηστις ήταν η Φιλαρέτη Κομνηνού, Άδμητος ο Αλέκος Ουδινότης και Ηρακλής, ο Χάρης Τσιτσάκης. Στην ίδια παράσταση ήταν ενταγμένη και η τραγωδία του Σοφοκλή "Τραχίνιαι", σε σκηνοθεσία Νίκου Χαραλάμπους. ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΑΡΗΓΙΑΝΝΗΣ