“Το αλάτι της γης”.

Abstract

Το "Αλάτι της Γης" -μαζί με τις εκπομπές του Γιάννη Πετρίδη και του Γιώργου Παπαστεφάνου- αποτελούν την τριάδα των μακροβιότερων εκπομπών στα ερτζιανά!.. Ξεκίνησε το 1981 από την Κρατική Ραδιοφωνία (Α' και Γ' Πρόγραμμα), συνέχισε στον "ΣΚΑΙ" (με την ενθάρρυνση της Σοφίας Μιχαλίτση) και κατέληξε στον "Μελωδία" (από την ίδρυσή του πριν 15 χρόνια), όπου κι εξακολουθεί να μεταδίδεται κάθε Σάββατο και Κυριακή στις 8-10 π.μ. Η σχέση μου με το ραδιόφωνο άρχισε το 1979, όταν ως 20χρονος φοιτητής της Νομικής και σπουδαστής Ωδείου, (που εγκατέλειψα την ...Ιατρική για ν' ασχοληθώ με τη μουσική, προς μεγάλη απελπισία των γιατρών γονέων μου), ξεκίνησα -εντελώς τυχαία και χάρη στην εμπιστοσύνη του Κυριάκου Σφέτσα- μιαν εκπομπή κλασικής μουσικής στο Α' Πρόγραμμα του Ε.Ι.Ρ., με τον γενικό τίτλο "Με θέμα τη μουσική!..". Τότε έλυνα θέματα αντίστιξης, έπαιζα πιάνο, έγραφα μουσική για το θέατρο (στο "Λαϊκό Πειραματικό" του Λεωνίδα Τριβιζά), άρθρα για τον Μπαχ και τον Γερμανικό Ρομαντισμό (στο περιοδικό "Ηχος") και διέβλεπα το θολό μέλλον μου ως ...συμβολαιογράφος-συνθέτης! Μια σειρά από συμπτώσεις, που μ' έφεραν κοντά στον Γιάννη Κωνσταντινίδη (στην πρώτη εκτέλεση του έργου του "Μικρασιατική Ραψωδία") και στον Φοίβο Ανωγειανάκη (στο Ναύπλιο όπου ηχογραφούσε έναν βοσκό), έκαναν το παιδί της πόλης και τον σπουδαστή της "σοβαρής" μουσικής ν' αρχίσει να "ψυχανεμίζεται" τον πλούτο και τη γοητεία της λαϊκής μουσικής παράδοσης, ως τότε περιθωριακής και συκοφαντημένης, συνδεδεμένης με τα τσάμικα των συνταγματαρχών και τις πασχαλινές σούβλες. Τα μαθήματα στη σχολή του Δάσκαλου Σίμωνα Καρά, τα πρώτα ταξίδια στα Γκρεκοχώρια της Κάτω Ιταλίας, στην Κρήτη και στα Δωδεκάνησα, καταγράφοντας (μαζί με τον Νίκο Διονυσόπουλο) σ' ένα φορητό κασετόφωνο μουσικές και όργανα πρωτόγνωρα, καθώς και οι σπουδές στην Εθνολογία και την Εθνομουσικολογία άρχισαν σταδιακά να εκτοπίζουν από τις ραδιοφωνικές εκπομπές τα θέματα κλασικής μουσικής κι έτσι προέκυψε το ... "Αλάτι της Γης". Από το 1981 έως σήμερα, αυτές οι αδιάλειπτες συναντήσεις με τους ακροατές της εκπομπής (πολλοί από τους οποίους παραμένουν πιστοί και φανατικοί), δεν είναι παρά ένα δημόσιο βήμα, όπου επιδιώκω να φέρω στην επιφάνεια και να μοιραστώ τα βιώματα και τις συγκινήσεις από τη συνεχή προσπάθεια για μια βαθύτερη ουσιαστική γνωριμία με τις παραδοσιακές μουσικές της Ελλάδας κι όλου του κόσμου, το ήθος και την ποικιλία τους. Στα 25 χρόνια που μεσολάβησαν, αξιώθηκα τη θέση του ακαδημαϊκού δασκάλου (στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών) και του υπευθύνου στο Μουσείο Λαϊκών Οργάνων (ακολουθώντας το όραμα του Φοίβου Ανωγειανάκη για ένα "ζωντανό" μουσείο-κέντρο παιδείας, έρευνας και πολλαπλών δραστηριοτήτων). Επιμελήθηκα, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, βιβλιογραφικές και δισκογραφικές εκδόσεις, ταινίες- ντοκιμαντέρ, εκθέσεις, συνέδρια κι επιστημονικές συναντήσεις, παραστάσεις σε χώρους όπως το Αρχαίο Στάδιο της Ολυμπίας, τα δύο αρχαία θέατρα της Επιδαύρου, το Ηρώδειο και τα Μέγαρα Μουσικής Αθήνας και Θεσσαλονίκης... Όμως -ειλικρινά- τίποτα δεν έχει μπορέσει να ξεπεράσει τη χαρά, τη δύναμη και τη συν-κίνηση αυτής της εβδομαδιαίας ραδιοφωνικής επικοινωνίας στα "μουσικά ταξίδια, αναζητώντας την καλή μουσική, γιατί αυτή είναι το ...Αλάτι της Γης"! Συμπληρώνοντας φέτος τα 25χρονα αυτής της πορείας, αισθάνθηκα την ανάγκη σ' αυτές τις δυο βραδιές να συναντηθούμε κι από κοντά, συνεργάτες πολύτιμοι κι αγαπημένοι και φίλοι-ακροατές, να τραγουδήσουμε και να χορέψουμε, ξορκίζοντας το φάσμα της μουσικής ισοπέδωσης από το δισκογραφικό μάρκετινγκ, τα τηλεοπτικά "γλέντια" και τις απρόσωπες play-lists των κομπιούτερ-djs και των ραδιοφωνικών σκυλάδικων! Μουσικές και χοροί με ταυτότητα, με ορισμένους από τους κορυφαίους της ελληνικής μουσικής παράδοσης (τόσο από την παλαιότερη όσο κι απ' τις νεότερες γενιές που καλούνται να συνεχίσουν την αλυσίδα). Με τις αγαπημένες φωνές της Δόμνας Σαμίου και του Χρόνη Αηδονίδη, αλλά και τον σεβασμό και την ευαισθησία της ΣαΒίνας Γιαννάτου. Με τη μοναδική τέχνη του Πετρολούκα, του Σαραγούδα και του Κουκουλάρη κι από κοντά τους νεότερους σπουδαίους δεξιοτέχνες Μ. Αχαλινωτόπουλο, Γ. Κωτσίνη, Ν. Οικονομίδη και Σ. Σινόπουλο, καθώς και τον Πόντιο Μ. Καλιοντζίδη και τον Δ. Κώτσικα με τα "Χάλκινα της Κοζάνης". Με τις Μικρασιάτισσες που έφεραν τα τραγούδια τους στη Νέα Ερυθραία, τους Μεσοτοπίτες της Λέσβου με τα τουμπελέκια τους, τους Πόντιους και τους Καππαδόκες με τους πανάρχαιους τελετουργικούς χορούς τους, τους Ελληνόφωνους της Κάτω Ιταλίας με τα τραγούδια της ξενιτιάς και τις διονυσιακές ταραντέλες, αλλά και τους χορευτές του Λυκείου των Ελληνίδων, με τους απλούς καθημερινούς ανθρώπους της σύγχρονης πόλης, που αρνούνται να μείνουν παθητικοί δέκτες και καταναλωτές της μουσικής και πιάνονται στον κύκλο με τα τραγούδια και τους χορούς των Ελλήνων. Τέλος, είναι ιδιαίτερη τιμή και χαρά η συμμετοχή της κορυφαίας Ελληνίδας τραγουδίστριας: η Χάρις Αλεξίου με την καταγωγή, το ήθος και την πορεία της γεφυρώνει τα μουσικά είδη (το δημοτικό με το ρεμπέτικο, το λαϊκό, το νεοδημοτικό και το έντεχνο), ενώνει τη μικρασιάτικη με τη στεριανή παράδοση και φέρνει στις άχαρες μέρες μας τον απόηχο του Γιώργου Παπασιδέρη και της Ρόζας Εσκενάζυ να συναντούν τα γυναικεία τραγούδια στον κύκλο της ζωής: απ' το νανούρισμα ως το μοιρολόι!..